श्यामसुंदर मिरजकर

श्रवण कौशल्य आणि व्यक्तिमत्त्व विकास        व्यक्तिमत्त्व विकास हा आज परवलीचा शब्द झाला आहे.  व्यक्तिमत्त्वात व्यक्तीचे बाह्यदर्शन  आणि त्याच्या  आंतरिक  क्षमता यांना  महत्त्व असते. अांतरिक क्षमतांच्या जडणघडणीत म्हणजेच पर्यायाने व्यक्तिमत्त्व विकासात भाषेचे स्थान अनन्यसाधारण आहे. भाषा ही माणसाने निर्माण केलेली अभूतपूर्व संरचना! मानवी विकासात भाषेला मैलाचा दगड मानता येईल. भाषांची निर्मिती आणि लिपींचा शोध यामुळे माणूस वेगाने प्रगती करू लागला. त्याने स्वतःचे वैशिष्ट्यपूर्ण जीवनमान विकसित केले. त्यामुळेच मानवी जीवनात भाषेला प्रचंड महत्त्व असलेले दिसते. भाषा शिकणे किंवा आत्मसात करणे म्हणजे भाषिक कौशल्यांचा विकास करणे होय. व्यक्तीने स्वत:मध्ये भाषिक कौशल्ये विकसित केल्यानंतर आपोआपच त्याच्या व्यक्तिमत्त्वाचा विकास होतो. त्याचे व्यक्तिमत्त्व प्रभावी होऊ लागते.        श्रवण, भाषण, वाचन, लेखन व संभाषण ही भाषिक कौशल्ये मानली जातात. या भाषिक कौशल्यांचा विकास साधून व्यक्ती स्वतःच्या व्यक्तिमत्त्वाची जडणघडण करत राह...

बहरलेल्या बहाव्याचे दिवस         पहाटेच्या पाणीदार हवेनं झोप चाळवलेली असते. पापण्यांच्या पल्याड कुणीतरी जीवलगाने खेळ मांडलेला असतो. तनमनात असा गोडसर गारवा रेंगाळत असतानाच दोन सज्जन सोयरे लगबगीने येतात आणि हलक्या आवाजात मला साद घालू लागतात. प्रथम मी दुर्लक्ष करतो. पण ते थोड्या थोड्या अंतराने पुन्हा शीळ घालतात. मी डोळे किलकिले करतो. 'अंधार आहे अजून', असे स्वतःशीच म्हणतो. पांघरुणात गुडूप होण्याचा प्रयत्न करतो. पण त्या सोयऱ्याची चिकाटीच मोठी! ते पुन्हापुन्हा हाकारतात. जोडीला त्यांचे आणखी काही मित्रगण सूर धरत असतात. मग मी आळस झटकून उठतोच. तेव्हा उगवतीवर लालिमा पसरू लागलेली असते. डोळे चोळून आवाजाच्या दिशेने पाहतो, तर नेहमीप्रमाणे ट्वीट ट्वीट...असा आवाज करत बुलबुलाची जोडी मान वळवून माझ्या हालचालींचा अंदाज घेत असते. फुललेल्या कडूलिंबावर त्यांची कवायत सुरू असते. जणू ते मला म्हणत असतात, "अरे बाबा, ऊठ ऊठ. डोळे उघड. बघ तरी जरा. झाडं कशी फुलात आली आहेत."          मी स्वतःशीच हसतो अन् निसर्गाच्या त्या अपूर्वाईत हरवून जातो. आमच्या दारातच एक साजरा लिंब ...