हम ने देखी है उन आँखों की महकती ख़ुशबू

  हम ने देखी है उन आँखों की महकती ख़ुशबू

       

      गुलजारजींनी लिहिलेल्या गीतांपैकी माझे आवडते एक गीत 'खामोशी' (१९६९) चित्रपटामध्ये आहे. लता मंगेशकर यांचा जादुई आवाज, हेमंत कुमार यांचे संगीत आणि गुलजारजींचे अप्रतिम शब्द यांनी गाण्याला अजरामर केले आहे. या गाण्याचे बोल असे आहेत :

        हम ने देखी है उन आँखों की महकती ख़ुशबू

        हाथ से छू के इसे रिश्तों का इल्ज़ाम न दो

        सिर्फ़ एहसास है ये रूह से महसूस करो

        प्यार को प्यार ही रहने दो कोई नाम न दो। 

       प्रेम ही जगातील सर्वांग सुंदर भावना! या भावनेला अनेकांनी शब्दबद्ध करण्याचा प्रयत्न केला आहे. गुलजारजी यांमध्ये अव्वल ठरतात. प्रेमाची पहिली रसरशीत जाणीव डोळ्यातूनच मुखर होते. जणू काही प्रेम भावनेचा उद्भव झाल्यावर डोळे सुगंधित होतात. एक अनवट गंध या फुलून आलेल्या डोळ्यांमधून दरवळतो. खरे तर या मनस्वी प्रेमाला कोणी हाताने स्पर्श करू नये. त्यावर मालकी हक्क दाखवू नये. कोणतेही नाते आरोपित करू नये. ही फक्त एक संवेदना असते. ती आंतरिक जाणिवेतून अनुभवायची असते. या प्रेमाला प्रेमच राहू द्यावे. कोणतेही नाव देऊ नये, हेच बरे! 

        काही भाग्यवंतांना अशा उत्कट प्रेमाचा अनुभव येतो. समोरची व्यक्ती नजरेतून, स्पर्शातून किंवा छोट्या-मोठ्या कृतीतून आपला प्रेमभाव अभिव्यक्त करत असते. सर्वांगात सुखद संवेदना निर्माण करणारी ती एक अनुभूती असते. वास्तव जगात त्या नात्याला कोणते नाव देता येत नाही. देता येणे शक्यही नसते. आणि न दिलेलेच बरे! ही प्रेमभावना असते खूप आतून आलेली. समंजस. आश्वासक. प्रेरक. 'मी नेहमीच तुझ्यासोबत आहे', असे सांगणारी. एक अनाम, परंतु हृदयापासून हृदयापर्यंत पोहोचलेले तरल नाते निर्माण झालेले असते. ते समजून उमजून जपावे, इतके पुरेसे आहे. 

         प्यार कोई बोल नहीं, प्यार आवाज़ नहीं

         एक ख़ामोशी है, सुनती है, कहा करती है

         न ये बुझती है, न रुकती है, न ठहरी है कहीं

         नूर की बूँद है सदियों से बहा करती है। 

     प्रत्येक वेळेला प्रेमभाव शब्दांतून व्यक्त होईल, असेही नाही. प्रेमाला मुळी आवाजाची गरजच नसते. अत्यंत शांततेत अबोलपणे ते व्यक्त होत राहते. न बोलताही व्यक्त झालेले हे प्रेम ऐकता आले पाहिजे. जाणता आले पाहिजे. ही प्रेमाची तहान कधीच शमत नाही. थांबत नाही. एका ठिकाणी रेंगाळत नाही. हा एक उत्कट प्रकाशाचा थेंब (नूर की बूँद) असतो, ज्यामध्ये भावनेचे संपूर्ण जग सामावलेले असते. युगानुयुगे ते असेच पुढे पुढे वाहत आलेले असते. 

     मुस्कुराहट सी खिली रहती है आँखों में कहीं

     और पलकों पे उजाले से झुके रहते हैं

     होंठ कुछ कहते नहीं, काँपते होंठों पे मगर

     कितने ख़ामोश से अफ़साने रुके रहते हैं

       ज्याला हा प्रेमभाव संपूर्णतः आकळतो, संवेदनशीलतेने जाणवतो, त्याच्या डोळ्यांमध्ये कधीही न विरणारे हास्य फुलत राहते. पापण्यांवर काही उजळलेल्या दिशा ओथंबून राहतात. ओठ काहीच बोलत नाहीत, फक्त कधी कधी काहीतरी सांगण्यापूर्वीचा हलका कंप जाणवतो. अत्यंत संयमाने अनेक छोट्या छोट्या कहाण्या तिथेच थांबून राहतात. अशी असते प्रेमाची उत्कट अनुभुती! 

            पुन्हा पुन्हा ऐकत राहावे असे हे गीत! प्रेमाच्या हळुवार संवेदनेचे अवीट माधुर्य सहजपणे उलगडणारे. प्रत्येकाला असा प्रेमानुभव मिळाला पाहिजे. घेता आला पाहिजे. जग अधिक सुंदर आणि संवेदनशील होण्यासाठी प्रेम जगता आले पाहिजे. याची चिरतरुण आठवण देणारा हा सदाबहार अनुभव. गुलज़ारजींनी नायकासाठी लिहिलेले हे गाणे, प्रत्यक्षात मात्र लताजींच्या आवाजात अजरामर झाले. 

           १९६९ मध्ये असित सेन द्वारे दिग्दर्शित हा चित्रपट ब्लॅक-व्हाईट होता. वहिदा रहेमान व राजेश खन्ना यांच्या मुख्य भूमिका असलेला हा चित्रपट होता. तर वरील गाणे चित्रित केले होते स्नेहलता या अभिनेत्रीवर. कमल बोस यांच्या ब्लॅक-व्हाईट सिनेमॅटोग्राफीने चित्रपटाचे सौंदर्य वाढवले होते. त्याबद्दल त्यांना फिल्मफेअर पुरस्कार मिळाला होता. आशुतोष मुखर्जी यांच्या 'नर्स मित्रा' या बंगाली लघुकथेवर आधारित हा चित्रपट प्रथम बंगालीमध्ये दीप ज्वेले जाई (1959) नावाने चांगला चालला होता. त्याचाच हिंदी रिमेक म्हणजे हा चित्रपट. 

गाणे पाहण्यासाठी खालील लिंक कॉपी करा :

https://youtu.be/doPtBhDTpj0?si=1WVciS7gUsPqDZXP